Każdemu pracownikowi wykonującemu pracę na rzecz pracodawcy, należy się wynagrodzenie. Gdy umowa o pracę czy inna umowa zawarta między stronami stosunku pracy zakłada ponadto nagrodę lub pozostałe elementy wynagrodzenia, pracownik winien je otrzymać w czasie ustalonym w postanowieniach umowy. Najistotniejszym elementem wynagrodzenia jest wynagrodzenie zasadnicze, jakie Kodeks Pracy określa mianem wynagrodzenia podstawowego.
Art. 78 par.2 Kodeksu Pracy reguluje ową problematykę w sposób następujący: W celu ustalenia wynagrodzenia za pracę ustala się, w trybie zaplanowanym w art. 77(1) –77(3) wymogi wynagrodzenia za pracę, wielkość i zasady udzielania pracownikom stawek wynagrodzenia za pracę danego typu czy na danym stanowisku, i również kolejnych (specjalnych) elementów wynagrodzenia, jeśli zostały one przewidziane z tytułu wykonywania pewnej pracy. Wynagrodzenie zasadnicze należy do podstawowego, jest stałym elementem wynagrodzenia za pracę nazywane także wynagrodzeniem podstawowym oraz jest sumą brutto bez dodatków. Do obowiązkowego wynagrodzenia poza zasadniczym kwalifikuje się również bonusy za pracę w godzinach dodatkowych i w niedziele oraz święta, jak i pracę w nocy. Wynagrodzenie zasadnicze może składać się z części stałych oraz zmiennych. Na owe części mogą oddziaływać cechy, typ i warunki wykonywanej pracy. Wszystkie wymogi wynagrodzenia powinny zostać określone między pracodawcą, i pracownikiem przed rozpoczęciem pracy i zapisane w umowie o pracę, jaka zawiera wszystkie zasady pracy oraz rozliczeń pomiędzy stronami. Pensja musi być wypłacana pracownikowi co miesiąc, bez względu na sytuację ekonomiczną spółki. Przy określaniu wysokości wynagrodzenia pracodawca wielokrotnie bierze pod uwagę doświadczenie oraz dotychczasowy staż pracy przyszłego pracownika. Wielkość wynagrodzenia zasadniczego jest niezwykle wielokrotnie informacją o której pracownicy pomiędzy sobą nie rozmawiają jest to tzw. nie pisana zasada nie ujawniania informacji o wynagrodzeniu. Istotne, aby pensja podstawowa była wystarczająco wysoka, ponieważ od jej wielkości będzie zależała późniejsza wielkość świadczenia chorobowego na przykład w postaci zwolnienia lekarskiego lub urlopu macierzyńskiego. Umowa o pracę może określać ponadto do wynagrodzenia zasadniczego premię lub specjalne elementy wynagrodzenia, jest to część wynagrodzenia nieobowiązkowego więc nie przymusowego.
Firmy stosują różnorodne typy systemów nagradzania. Do najbardziej popularnych systemów kwalifikuje się system czasowy w jakim wynagrodzenie przypada za okres pracy, przykładowo ktoś pracuje osiem godzin dziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od ósmej do szesnastej oraz za tenże przepracowany czas bez względu na rezultaty otrzymuje honorarium – pensję zasadniczą – podstawową. Następnym wielokrotnie wykorzystywanym systemem wynagradzania na przykładzie branży budowlanej jest system akordowy w jakim liczą się efekty pracy oraz to, ile dostaniemy pensji zależy precyzyjnie od efektów skończonej pracy. Kolejnym systemem wynagradzania przeważnie spotykanym pośród firm zatrudniających przedstawicieli handlowych, sprzedawców lub akwizytorów jest system prowizyjny. Wtedy wynagrodzenie zależne jest precyzyjnie od wielkości uzyskanych obrotów sprzedażowych. Często przytoczone wyżej systemy firmy łączą tworząc tym samym różne systemy wynagradzania czasowo – akordowe czy czasowo-prowizyjne.
Czy płaca zasadnicza musi być określona w umowie?
Warunki płacowe powinny zostać określone na piśmie. Warunki płacenia oraz udzielania kolejnych świadczeń połączonych z pracą reguluje układ zbiorowy pracy. Pracodawca, jaki zatrudnia co najmniej 50 pracowników nieobjętych układem zbiorowym pracy, wymogi dotyczące wynagrodzenia za pracę ustala w regulaminie wynagradzania. Pracodawca tymczasem nie ma obowiązku tworzenia regulaminu wynagradzania, jeśli zatrudnia mniej aniżeli 50 zatrudnionych. Wtedy wynagrodzenie zasadnicze i inne warunki płacowe są ustalane bezpośrednio w umowie o pracę.
Przepisy wynagradzania mogą ustalać stawki osobistego zaszeregowania dla konkretnych miejsc pracy. Niezwykle wielokrotnie wymogi wynagradzania są ustalane przy podpisywaniu umowy o pracę w drodze pertraktacji.
